Hallitus lähetti lausunnolle valinnanvapaus-lakiehdotuksen, johon sisältyy myös säännökset henkilökohtaisesta budjetoinnista. Säännöksissä on muutama keskeinen ero siihen, millaisella ajatuksella olemme ajatelleet kokeilla ja kehittää HB:tä.
Tavoitteemme on tuottaa tietoa erilaisten pilottialueiden kokemuksista, kuten: mikä toimii ja mikä ei toimi, kenelle HB soveltuu ja kenelle ei, millaisia palveluja ja tukea asiakkaat käyttävät HB-budjetilla, ja mitä kustannuksia niistä aiheutuu, millaisia vaikutuksia asiakkaiden ja työntekijöiden kokemusten mukaan HB-palvelumalli on aikaansaanut – tavoite on tuottaa tietoa mm. lainsäädännön kehittämisen tueksi
Ero 1 Lakiehdotuksessa vain joillakin asiakasryhmillä oikeus HB-valintaan
Hankkeessa HB-palvelumallin voi valita erilaisten palvelujen tarpeessa olevat väestöryhmät, 1) asiakaskohderyhmässä on lapsiperheiden aikuisia, joilla kevyemmän tuen tarvetta, 2) muiden sote-palvelujen asiakkaita, joilla tuen tarvetta, esimerkiksi lastensuojelun jälkihuollon palveluissa olevia aikuistuneita nuoria, 3) vammaispalvelujen sekä 4) omaishoidon asiakkaita.
Lakiehdotuksessa HB-malliin olisivat oikeutettuja vanhus-, vammais- ja kehitysvammapalvelujen asiakkaat. Muiden asiakasryhmien osalta kukin maakunta päättää tarjotaanko laajemmille asiakasryhmille mahdollisuutta valita HB-malli.
– Miksi eri väestöryhmät ja erilaisia palveluja tarvitsevat asiakkaat ovat lakiehdotuksessa eriarvoisessa asemassa HB-valinnanmahdollisuudessa?
Ero 2 Lakiehdotuksessa vain pitkäaikaista ja laaja-alaista tukea ja apua tarvitsevat oikeutettuja HB-valintaan
Hankkeessa HB-mallia tullaan kokeilemaan erilaisissa elämäntilanteissa olevien asiakkaiden tuen ja palvelujen järjestämisessä heidän valitsemallaan tavalla. Emme ole rajaamassa HB-mallia vain pitkäaikaista ja laaja-alaista tukea tarvitseviin, vaan HB-mallia tarjotaan myös esimerkiksi lapsiperheiden lyhytkestoisempaan ja varhaiseen tuen ja palvelujen tarpeeseen, esimerkiksi asiakkuuden kesto voi olla 3-4 kk.
Lakiehdotuksessa HB:n saamiseksi edellytetään jatkuvaa, pitkäaikaista ja laajaa tuen tarvetta.
– Miksi oikeus valita HB-malli koskee vain pitkäaikaista ja laaja-alaista tuen tarvetta, kun usein varhaisessa tuen tarpeen vaiheessa asiakkaalla on paljon omia voimavaroja järjestää omaehtoisesti palvelunsa?
Ero 3 Lakiehdotuksessa asiakas voi sisällyttää HB-suunnitelmaansa vain yksityisesti tuotettuja palveja
Hankkeessa asiakkaan kanssa arvioidaan millaisia palveluja ja tukea hän tarvitsee. Asiakkaan HB-suunnitelmaan voi sisältyä palveluja ja tukea, jotka tuotetaan julkisen, yksityisen tai yhteisöllisen palveluntuottajan toimesta, myös läheisverkoston kautta saatava tuki voisi olla HB-suunnitelmassa mukana sekä tarpeen mukaan myös taloudellinen tuki, esimerkiksi lastensuojelun jälkihuoltona. HB-asiakassuunnitelma huomioisi asiakkaan kokonaistilanteen ja tarpeet, joihin oikeus määräytyy eri lakien mukaan.
Lakiehdotuksessa asiakas ei voi sisällyttää HB-suunnitelmaansa mitään suoran valinnan piirissä olevia sote-keskuksen tuottamia palveluja eikä myöskään palveluja maakunnan liikelaitokselta.
– Miksi asiakkaan HB-palvelutarjotin ei voi sisältää eri palveluntuottajien tuottamia palveluja, vaan asiakas joutuu kokoamaan edelleenkin muut palvelut sieltä täältä?
Kehittämishankkeemme tulee tuottamaan tietoa kokemuksistamme erilaisista HB-asiakasryhmistä ja palvelujen käytöstä. Alustavia seurantatietoja on käytössä 2018, ja hankkeen päättyessä 31.5.2019 kaikki tulokset. Valinnanvapauslakien on tarkoitus tulla voimaan 1.1.2019.
Ensimmäiset asiakkaat aloittavat hankkeen HB-asiakkuudessa keväällä 2017. Ennen käynnistymistä olemme jäsentäneet mm. millä tavalla nykyisten lakien mukaan HB-päätökset voidaan kirjata tietojärjestelmiin ja miten HB-käytön asiakaskohtaisia kustannuksia pystytään seuraamaan. Asiakkaallakin pitäisi olla sähköinen HB-käyttöliittymä (asiointiyhteys), jossa olisi ajantasainen näkymä omaan suunnitelmaan ja budjetin käyttöön. Tämä lisäisi oman budjetin hallinnan tunnetta.
Jonkinlainen asiakkaalle myönnettävä maksukorttikin olisi oiva tapa kohdistaa sovittu budjetti asiakkaan käyttöön. Lakiehdotuksen (25 §) mukaan HB-budjetti olisi rahasumma tai maksusitoumus: jonkinlainen maksukortti-ratkaisu olisi hallinnollisesti helpoin.
Asiakastiedote kuvaa asiaa mitä HB-asiakkuus tarkoittaa. Lue lisää Asiakastiedote henkilökohtaisesta budjetoinnista 2017
Sirkka Rousu, yliopettaja, HB-hankkeen projektipäällikkö
Lue lisää valinnanvapaus-lakiehdotuksesta: HB:tä käsitellään 6.luvussa 24-28 pykälissä. Tässä linkki.
Lakiehdotus on lausunnolla 28.3.2017 asti – lausua voi sähköiseen kyselyyn muutkin kuin ne, joilta lausuntoa on pyydetty.
Vastaa