Hankkeemme järjesti yhdessä Kehitysvammaisten palvelusäätiön ryhmän kanssa opintokäynnin Skotlantiin (ensikommentteja Sirkka Rousun blogissa). Opintokäynti oli antoisa.
Kehitysvammaisten palvelusäätiön osaamisjohtaja Sanna Kekin blogi on 4.5.2018 julkaistu säätiön Meidän blogissa. Julkaisemme sen myös tässä.
”KVPS-konsernin työ yksilöllisen tuen kehittämiseksi sai uutta virtaa opintomatkalta.
Me säätiöläiset ja tukenalaiset matkustimme vahvalla kokoonpanolla henkilökohtaisen budjetoinnin lähteille keväiseen Skotlantiin. Tavoitteenamme oli tutustua Skotlannissa tehtyyn henkilökohtaisen budjetoinnin ja muun palvelujärjestelmän kehittämistyöhön sekä löytää uutta inspiraatiota ja uusia innovatiivisia tapoja kehittää tukea tarvitsevien henkilöiden yksilöllistä tukea Suomessa ja meillä KVPS-konsernissa.
Vieraanvaraiset isäntämme Keith Etherington ja John Dalrymple In Control Skotlannista olivat auttaneet meitä laatimaan tiiviin ja monipuolisen kolmen päivän ohjelman. Pääsimme tapaamaan kymmeniä henkilökohtaisen budjetin käyttäjiä, heidän läheisiään, palvelujen tuottajia, kehittäjiä sekä paikallisia sosiaalityön ammattihenkilöitä. Kuuntelimme, keskustelimme ja meille tyypilliseen tapaan kehitimme yksilöllisen tuen ratkaisuja ajatuksissamme jo ennen kuin kotimatka takaisin Suomeen ehti alkaa.
Matkastamme on nyt kulunut kuukausi ja olemme ehtineet hieman sulatella kaikkea kuulemaamme ja kokemaamme. Olemme ehtineet myös siirtyä ajatuksista tekoihin ja tehneet toimintasuunnitelmia yksilöllisen tuen kehittämiseksi meillä ja muualla Suomessa.
Henkilökohtainen budjetointi ihmisoikeuksien edistäjänä
Ajatus henkilökohtaisen budjetoinnin taustalla on älyttömän yksinkertainen ja jopa itsestään selvä – jokaisella ihmisellä vammasta tai tuen tarpeesta riippumatta pitää olla valta päättää omasta elämästään. Skotlanti herätti meidät ajattelemaan, miksi tämän oikeutetun ja ilmeisen periaatteen mukainen toimintakulttuuri tuntuu meillä Suomessa olevan vielä osin sisäistämättä. Kehitämme valinnanvapautta, mutta keskustelumme on rajoittunut esimerkiksi siihen, kenellä on riittävästi kykyä kontrolloida elämäänsä ja tehdä oman elämänsä valintoja.
Skotlannissa kuulemamme havahdutti ymmärtämään, että kyse on puhtaasti ihmisoikeuksista – oikeudesta yhdenvertaisuuteen, vapauteen, oikeudenmukaisuuteen ja arvokkaaseen elämään. Meilläkin toki puhutaan ihmisoikeuksista ja olemme ratifioineet vammaisten henkilöiden oikeuksia koskevan yleissopimuksen, mutta asenteiden ja toiminnan tasolla olemme vielä pitkällä takamatkalla. Kyse on valtavasta toimintakulttuurin muutoksesta, joka on Skotlannissa saanut alkunsa laitosten hajauttamisprosessista 1990-luvulla. Meillä Suomessa tukea tarvitsevat henkilöt ovat osin vasta siirtymässä lähiyhteisöihin kohti täysivaltaista elämää.
Toimintakulttuurin muutos ravistelee rakenteita
Kun ihminen nostetaan oman elämänsä keskiöön, ympärillä olevan on muututtava. Ihmisoikeusperustainen ajattelu- ja toimintakulttuuri edellyttää yhteisen ymmärryksen rakentamista, osaamisen kehittämistä ja rakenteiden muuttamista. Emme voi enää niputtaa tukea tarvitsevia henkilöitä samaan muottiin, samoihin palveluihin. Skotlannissa kuulimme, miten toimintakulttuurin muutos oli ravistanut niin asenteita kuin rakenteitakin. Monet organisaatiot ovat määritelleet työntekijöidensä tehtävät täysin uudelleen yksilöllisten, räätälöityjen palveluiden suuntaan. On tarvittu jatkuvaa arvokeskustelua ja uskallusta ajatella toisin.
Muutos on edellyttänyt koulutusta niin tukea tarvitseville henkilöille itselleen, heidän läheisilleen kuin ammattihenkilöillekin. Palveluntuottajista joustavimmat ja ketterimmät, pienetkin ovat selvinneet. Tukea tarvitsevien ihmisten elämään on opittu etsimään mix and match -tyyppisesti heille paras yksilöllinen tuki.”
Sanna Kekki, osaamisjohtaja, Kehitysvammaisten palvelusäätiö (KVPS)
Tästä KSPS:n blogiin.
Vastaa